App Store

Google Play

is Device Banner Block 894x1036

Stígðu inn í heim af óteljandi sögum

Hlustaðu og lestu

Tryggvi Emilsson

Rithöfundurinn Mikael Torfason hefur eytt síðustu átta mánuðum í að taka viðtöl við fátækt fólk og líka fólk sem er við fátækrarmörk. Hvernig nær einstætt foreldri á kennaralaunum endum saman á Íslandi? Samkvæmt útreikningum Velferðarráðuneytisins er það eiginlega ekki hægt. Í þessum fimm þáttum veltir Mikael líka upp spurningunni um hvaða sögur umberum við af fátæku fólki. Hversu fordómafull erum við gagnvart fátækum? Eiga fátækir að skammast sín? Er skömm að vera fátækur?

Fátækt fólk

Fátækt fólk, fyrsta bindi æviminninga Tryggva Emilssonar verkamanns, vakti mikla athygli og umtal þegar bókin kom út árið 1976 – fyrir fádæma orðsnilld, persónusköpun og stíl en þó fyrst og fremst fyrir þá sögu sem þar var sögð. Söguna af fátæku fólki á Íslandi fyrir tíma almannatrygginga; þegar hægt var að taka björgina frá Barnmörgu heimili vegna þess að kaupmaðurinn þurfti að fá sitt; þegar litlum börnum var þrælað út í vist hjá vandalausum; þegar sjálfsagt þótti að senda hungrað Barn gangandi tvær dagleiðir í vondu veðri til að reyna að fá úttekt í versluninni.

Frásögn Tryggva af uppvexti sínum, móðurmissi og vondum vistum snemma á síðustu öld hefur engu glatað af styrk sínum og töfrum og á ef til vill ennþá brýnna erindi við okkur nú en þegar hún kom fyrst út.

 „… þetta er stórmerkileg bók.“
Egill Helgason / Kiljan

„… bók skrifuð af miklu listfengi, hann hefur mikið vald á íslenskri tungu … það er mikill mannskilningur í þessari bók … það er mjög erfitt að tala um þessa bók án þess að verða tilfinningasamur.“
Kolbrún Bergþórsdóttir / Kiljan

 „Ég varð djúpt snortinn af þessari bók; í henni er ekki vottur af tilgerð heldur er hún hrikalega einlæg og falleg … þetta er persónuleg nærmynd af Íslandi sem var.“
Ingi F. Vilhjálmsson / DV

„Sannleikurinn er einfaldlega sá að þessi bók er alveg sérstök … hún er ein merkasta og áhrifamesta ævisaga sem skrifuð var hér á landi á 20. öld. …Frásagnargáfa höfundar er slík að lesandinn gengur inn í verkið og fylgir hinum unga, hungraða dreng sem þarf alltof oft að takast á við ömurlegt umhverfi og óvinveitt fólk. Og einhvern veginn virðist þessum gáfaða dreng hafa tekist að varðveita svo fjarska vel mennskuna í sjálfum sér, þrátt fyrir að hafa verið í eymdinni miðri. … Þetta er tímalaus bók og gæði hennar eru slík að hún mun standast alla tískustrauma. Hún er eilífur minnisvarði um lífsbaráttu fátæks fólks.“
Kolbrún Bergþórsdóttir / Morgunblaðið

Fátæku fólki, fyrsta bindi æviminninga Tryggva Emilssonar verkamanns, var tekið með kostum og kynjum þegar það var endurútgefið árið 2010 og í Morgunblaðinu var fullyrt að bókin væri „ein merkasta og áhrifamesta ævisaga sem skrifuð var hér á landi á 20. öld“.

Baráttan um brauðið hefst árið 1920 þegar Tryggvi er sautján ára og fylgir honum í vinnumennsku, við búskaparhokur, gegnum illskeytta berkla og atvinnuleysi. Þegar íslensk alþýða rís upp gegn smánarkjörum sínum tekur Tryggvi þátt í þeirri baráttu af heilum hug. En aldrei gleymir hann því sem skipti hann mestu: ást á náttúrunni, kærleika til náungans og virðingu fyrir skáldskapnum.

Fátækt fólk og Baráttan um brauðið voru báðar tilnefndar til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs.

Baráttan um brauðið

Æviminningar Tryggva Emilssonar verkamanns vöktu mikla athygli þegar þær komu út á árunum 1976–1979, enda þóttu þær einstakur aldarspegill og mögnuð lýsing á breytingunum frá gamla bændasamfélaginu til nútímans. Fyrri bækurnar tvær, Fátækt fólk og Baráttan um brauðið, voru tilnefndar til Bókmenntaverðlauna Norðurlandaráðs. Tryggvi fluttist til Reykjavíkur árið 1947 og vettvangur þessa lokabindis er því verkalýðs- og stjórnmálaátök syðra, þar sem Tryggvi var í fylkingarbrjósti, og hörð lífsbarátta í braggahverfum og úthverfum Reykjavíkur á eftirstríðsárunum. Hann lýsir mörgum samstarfs- og samferðamönnum af einlægri hlýju og djúpri samkennd, þótt oft skíni í glettni. Í bókarauka er greint frá lífshlaupi systkina Tryggva, sem áttu sér ekki síður viðburðaríka baráttusögu en bróðirinn. 
„... merkilegt hetjuljóð um ... gildi baráttunnar fyrir betra og fegurra mannlífi, þeirrar baráttu sem aldrei má linna.“ Heimir Pálsson / Helgarpósturinn
 „Óhætt er að fullyrða að æviminningar Tryggva Emilssonar séu með markverðustu ævisögum sem gefnar hafa verið út á þessari öld. Þær eru aldafarsspegill, ritaðar af alúð og oft og tíðum sjaldgæfri frásagnargáfu og ritsnilld.“ Gísli Ágúst Gunnlaugsson / Saga

Baráttan um brauðið

Hlustaðu og lestu

Other podcasts you might like ...